Ελληνική Λέσχη Φωτογραφίας

Στράτος Καλαφάτης

Από τον Αντώνη Κ. Κυριαζάνο

Στράτος Καλαφάτης

Πώς ξεκίνησες την διαδρομή σου στη φωτογραφία;

Από την Καβάλα. Εκεί γεννήθηκα, εκεί τελείωσα και το Λύκειο. Είχε πρωτοστηθεί τότε, το '80, η Φωτογραφική Λέσχη Καβάλας, αλλά ήταν σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Ήμουν μάλιστα από τα ιδρυτικά τους μέλη. Μαθητής ακόμη, με μια μηχανή στα χέρια, πίστευα ότι θα μπορούσα να κάνω κάτι, αν και το μεγαλύτερο βάρος το έριχνα στον αθλητισμό, ήμουν αθλητής.

Σε ουσιαστική επαφή με τη φωτογραφία ήρθα στη Θεσσαλονίκη, όταν πήγα εκεί ως φοιτητής στη Γυμναστική Ακαδημία. Είχε στηθεί η «Παράλλαξις» το λεγόμενο Ελληνικό Φωτογραφικό Μουσείο, η Συγκυρία, η ΛΕΦΚΙΘ. Η φωτογραφία είχε μία άνθιση - μιλάω για το διάστημα 83-87.

Η γνωριμία μου με τον Γιάννη Παπανικολάου ήταν καθοριστική. Διατηρούσε τότε έναν χώρο που συγκέντρωνε διάφορους ερασιτέχνες τής τέχνης, έναν πυρήνα δημιουργίας πάνω σε διάφορα αντικείμενα. Όμως όλα αυτά δεν προχώρησαν, επειδή απαιτούσαν χρήματα. Και ο Γιάννης τα παράτησε. Άνοιξε δικό του studio και έγινε επαγγελματίας φωτογράφος. Μ' αυτόν γνώρισα και αγάπησα τη φωτογραφία. Αυτός και κάποιος άλλος έγιναν οι δάσκαλοι μου στα πρώτα βήματα. Ήταν ο πιο ενημερωμένος.

Υπήρξε κάτι ιδιαίτερο που σ' έκανε ν' αφήσεις την Ακαδημία και να ασχοληθείς με την φωτογραφία;

Το ΄84 τελειώνω την θητεία μου. Το ΄90 με επιλέγουν να εκπροσωπήσω την Θεσσαλονίκη στηνBiennale Νέων Καλλιτεχνών στην Μασσαλία. Εκεί ήταν το πρώτο μου άνοιγμα στον κόσμο τής φωτογραφίας και θέτω στον εαυτό μου το δίλημμα, αν θα ασχοληθώ σοβαρά ή θα κρατήσω σαν χόμπυ την φωτογραφία. Και επειδή αναγκάστηκα να αφήσω τον αθλητισμό, η φωτογραφία ήρθε σε μένα σαν φυσική συνέπεια.

Η Biennale με βοήθησε σ' αυτό, πήρα την απόφαση λοιπόν ν' ασχοληθώ σοβαρά μ' αυτό το χώρο.Έκανα μια μικρή βόλτα στην Ευρώπη αποφάσισα όμως να πάω στην Αμερική, εκεί όπου οι εξελίξεις είναι πιο γρήγορες για να δω πώς είναι τα πράγματα εκεί και τι σημαίνει φωτογραφία. Ένας ακόμη λόγος ήταν να μου φύγει το απωθημένο που θα είχα, οτι δηλαδή είχα μια ευκαιρία και δεν την εκμεταλλεύτηκα. Κάθισα δύο χρόνια, χρόνος αρκετός για να γνωρίσω ανθρώπους, να δω πώς είναι τα πράγματα εκεί, να κάνω τις επιλογές μου και να καταλήξω σ' αυτό που θέλω εγώ.

Αυτό το διάστημα που σπούδαζες, δούλευες ποτέ επαγγελματικά;

Παρακολούθησα μαθήματα στο Art Institute τής Φιλαδέλφειας, αυτό όμως που είχε ενδιαφέρον ήταν η εμπειρία τής σχολής. Πολύ γρήγορα άρχισα να δουλεύω για τοπικά περιοδικά τής Πενσυλβάνιας κι αυτό μου έδωσε τη δυνατότητα να ταξιδέψω στην Αμερική. Φωτογράφιζα από πορτραίτα δικηγόρων μέχρι διαδηλώσεις για το Μακεδονικό που τότε ήταν σε έξαρση.

Επιστρέφεις λοιπόν στην Ελλάδα φωτογράφος.

Στην πραγματικότητα η διάθεσή μου ήταν να ανοίξω μια Σχολή στη Θεσσαλονίκη. Τότε - το '93 - δεν υπήρχε καμιά σχολή απ' όσες λειτουργούν σήμερα. Το συζήτησα μεταξύ σοβαρού και αστείου με τον Γιάννη Παπανικολάου, όμως η ιδέα δεν προχώρησε επειδή ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτούσε κεφάλαια που δεν υπήρχαν.

Με τον Φωτογραφικό Κύκλο πώς ήρθες σε επαφή;

Μαθητής ακόμη, όταν κατέβαινα στην Αθήνα για να δω φωτογραφικές εκθέσεις, περνούσα και από τον Κύκλο. Έτσι γνώρισα τον Πλάτωνα, τον γνώριζα όπως και από τον «Μονόλογο για τη Φωτογραφία», το βιβλίο που με βοήθησε να γλιτώσω χρόνο στην φωτογραφία. Όταν επέστρεψα από την Αμερική, πέρασα από και από τον Κύκλο να τού πω τα νέα μου. Συμπτωματικά είχε ξεκινήσει η ιδέα να γίνει ένα παράρτημα τού Κύκλου στη Θεσσαλονίκη. Είχε προηγηθεί η μεγάλη έκθεση στον Μύλο, είχα παρακολουθήσει και ένα σεμινάριο. Έτσι ο Πλάτων μού εμπιστεύθηκε τη διεύθυνση τού Κύκλου Θεσσαλονίκης που είχε ζωή 4 χρόνων.

Όμως απ' ότι θυμάμαι είχες και άλλες δραστηριότητες.

Παράλληλα με τον Κύκλο έγινε μια κίνηση από κάποιους φωτογράφους τής πόλης που ονομάστηκε Πράξις - Πρωτοβουλία - Φωτογραφίας με στόχο να παρέμβει, να έχει λόγο και αν είναι δυνατόν να αναλάβει το υπό ίδρυση Φωτογραφικό Μουσείο που είχε προαναγγείλει η Πολιτιστική Πρωτεύουσα.Κατάφερε το στόχο της, το Μουσείο πέρασε στα χέρια τού Πράξις, ήμουν μάλιστα στην επιτροπή του για 2 χρόνια. Μετά παραιτήθηκα, 6 μήνες αργότερα έκλεισε και ο Κύκλος στη Θεσσαλονίκη. Το συμπέρασμα απ' όλα αυτά, μετά την εμπειρία μου με τα κοινά ήταν ότι πρέπει να ασχοληθώ με τη φωτογραφία και μόνο. Ο χρόνος είναι λίγος, με τον τρόπο που ζούμε γίνεται λιγότερος, νομίζω πως το μόνο που αξίζει είναι να επενδύσουμε σ' αυτό που μάς αρέσει. Για μένα το μόνο που μου δίνει χαρά είναι η φωτογραφία.

Η διαδρομή σου σ' αυτή ποια είναι;

Στην αρχή φωτογράφιζα από λουλουδάκια και ηλιοβασιλέματα μέχρι τους φίλους μου στην Καβάλα.Πέρασα καθ' ολοκληρία δηλαδή το στάδιο τής αθωότητας στη Φωτογραφία κι αυτό δεν το θεωρώ καθόλου κακό. Μου έδωσε χαρά αυτό το παιδικό στάδιο, έβαζα τις φωτογραφίες μου σε αλμπουμάκια,τις καμάρωνα... Στη Θεσσαλονίκη τα πράγματα γίνονται πιο ξεκάθαρα χωρίς και πάλι να έχω πλήρως επίγνωση των πραγμάτων. Η πρώτη σοβαρή ωρίμανση γίνεται στην Αμερική, είχα την τύχη να είμαι κοντά σ' ένα πολύ αξιόλογο φωτογράφο τον Ken Yanoviak. Και η μεγαλύτερη ωρίμανση ήταν στα σεμινάρια τού Πλάτωνα. Τα παρακολούθησα πάντα κι εκεί κατάλαβα τα περισσότερα πράγματα.

Έχεις κάποιους φωτογράφους ν' αναφέρεις απ' αυτούς που σε συγκίνησαν;

Είναι πολλοί και διαφορετικοί κατά διαστήματα. Θα μπορούσα να πω τα περισσότερα μεγάλα ονόματα, μια μεγάλη γκάμα φωτογράφων που τους αγαπώ και είναι σημαντικοί για μένα. Τους «ανακαλύπτω» όμως πιο ουσιαστικά ανάλογα μ΄ αυτό που κάνω εγώ στη φωτογραφία. Τότε θα ανατρέξω στους αντίστοιχους για να αισθανθώ πιο οικεία, να δω πώς φωτογράφισαν εκείνοι. Τώρα π.χ. που κάνω πορτραίτα ανατρέχω και με συγκινεί η Arbus και ο Sander.

Έχεις μια απόλυτη σχέση με το φωτογραφικό σου αντικείμενο κάθε φορά. Όταν κάνεις πορτραίτα κάνεις μόνον πορτραίτα;

Κυρίως ναι. Αυτό γίνεται τα τελευταία χρόνια και ξεκίνησε με τα τοπία. Πηγαίνοντας σε διάφορα σημεία να φωτογραφίσω κυρίως τα Σαββατοκύριακα που είχα χρόνο ήμουν μόνος εγώ και το τοπίο. Επειδή αυτό που έκανα είχε και μία τεχνική ιδιαιτερότητα, οι ρυθμοί ήταν αργοί, έμενα έτσι σ' ένα θέμα. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι είναι ο μοναδικός και ο καλύτερος τρόπος για να δουλεύεις.

Τα πορτραίτα είναι λοιπόν αυτό που κάνεις τώρα.

Είμαι στο ξεκίνημα εδώ και μερικούς μήνες. Προς το παρόν φωτογραφίζω φίλους και γνωστούς, όπου όλα είναι οικεία. Αν προχωρήσει αυτό καλά, θα γίνω πιο επιλεκτικός. Όμως είναι ένα ευρύ project και δεν θέλω να μείνει σε ιδιαίτερες περιπτώσεις.

Πιστεύεις ότι ένα θέμα μπορεί να κλείσει όπως λένε;

Ποτέ δεν ολοκληρώνεται τίποτα. Υπάρχουν μόνο μικροί κύκλοι. Τη σειρά «Αρχέτυπες εικόνες» που είχα κάνει με μία pinhole camera τη σταμάτησα όταν κατάλαβα οτι με είχε κουράσει σαν διαδικασία και σαν τεχνική. Μια δουλειά ποτέ δεν τελειώνει. Επανέρχεσαι απλώς, ίσως με άλλους τρόπους, με διαφορετικό φορμά ας πούμε, με άλλη άποψη. Υπάρχει ας πούμε μια αλληλουχία. Τα τοπία που έκανα θα μου δημιουργήσουν έναν άλλο τρόπο για να κάνω τα πορτραίτα. Υπάρχει ένα πέρασμα από δουλειά σε δουλειά. Αυτό που λένε «έκλεισα ένα θέμα» εγώ δεν το καταλαβαίνω. Μια δημιουργική πορεία 30 ή 40 ετών που έχουμε είναι ζήτημα αν θα προλάβει από μόνη της να γίνει. Μια δουλειά που έκλεισε. Είναι λίγο τού συρμού να λένε «έκλεισα ένα θέμα» κάτι που δουλεύουν δύο-τρεις μήνες και μετά πάνε πάρα κάτω.

Ασχολείσαι και επαγγελματικά με τη φωτογραφία;

Ζω από τη φωτογραφία. Η επαγγελματική από την καλλιτεχνική φωτογραφία είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Πιστεύω πως οτιδήποτε επαγγελματικό έχει μεγάλη φθορά. Προτιμώ λοιπόν να έχω φθορά σ' ένα άλλο επάγγελμα π.χ. ως γυμναστής και να μην πληγώνω τη φωτογραφία.

Ο επίλογος όλως αυτών που έζησες ως τώρα στη φωτογραφία ποιος είναι;

Έχω μια ηρεμία τώρα. Ξέρω πως δεν έχει τόση σημασία να τρέχεις να κάνεις εκθέσεις, όσο να δουλεύεις ήρεμα και συγκεντρωμένα στο έργο σου, χωρίς αγωνία. Το πιο σημαντικό, να απολαύσεις την διαδικασία. Τώρα θέλω να βρω τις συνθήκες που θα μου δώσουν περισσότερο χρόνο και χώρο στη δουλειά και την οικογένεια μου. Θέλω πιο αργούς ρυθμούς. Θέλω να επενδύσω περισσότερο στη δουλειά μου.

http://blog.camper.com/a-day-in-life-stratos-kalafatis/

Για όποιον ενδιαφέρει, υπάρχει αυτό το εξαιρετικό βίντεο - παρουσίαση για την δουλειά του :

https://vimeo.com/91399374 Κωδικός : kalafatisdoc14