Μορφολογικά στοιχεία Από Μέταλλο και Ξύλο στην Αρχιτεκτονική του Κρητικού Σπιτιού

[Καιτη Κουναλακη]

Τα μορφολογικά στοιχεία από μέταλλο αποτελούν τα λειτουργικά μέλη στα ξύλινα κουφώματα του κρητικού σπιτιού.
Παρ’ όλη τη σπάνιωτητα του μετάλλου στους δύσκολους καιρούς των αλλεπάλληλων κατακτήσεων

      Α΄ Βυζαντινή Περίοδος: 330- 824
      Αραβοκρατία: 824 - 961
      Β΄ Βυζαντινή Περίοδος: 961- 1204
      Ενετοκρατία: 1204 - 1645
      Τουρκοκρατία: 1645 - 1897

οι ντόπιοι τεχνίτες δούλεψαν το υλικό αυτό μαζί με το ξύλινο κούφωμα με τέχνη, γνώση και μεράκι, δημιουργώντας μικρά ανώνυμα έργα τέχνης και συνέβαλαν στην εξέλιξη της αισθητικής και της αρχιτεκτονικής.
Η μελέτη, η αποτύπωση και η φωτογράφιση των μορφολογικών αυτών στοιχείων της αρχιτεκτονικής στη Κρήτη, σκοπό έχει τη διατήρησή τους στο χρόνο, για την ιστορική μελέτη, την χρησιμοποίησή τους στην αναστήλωση και ως βάση έμπνευσης για τους νεώτερους.

Μεταλλικό ποδόμακτρο
Τα παλιά χρόνια, πριν ακόμη οι δρόμοι πλακοστρωθούν, ασφαλτοστρωθούν και τσιμεντοστρωθούν, η λάσπη κατά τους βροχερούς μήνες του χειμώνα, ακόμη και στις πόλεις, ήταν στην ημερήσια διάταξη. Κατά συνέπεια οι άνθρωποι για να αποφύγουν τη μεταφορά της λάσπης στο εσωτερικό των σπιτιών τοποθετούσαν μπροστά στην είσοδο ένα μεταλλικό ποδόμακτρο, όπου οι εισερχόμενοι καθάριζαν τα παπούτσια τους από τη λάσπη.
Τα ποδόμακτρα ήταν μεταλλικές λάμες που πακτώνονταν κάθετα στο έδαφος.
Άλλα ποδόμακτρα ήταν απλά στην κατασκευή τους και άλλα κατασκευασμένα με διάθεση καλλιτεχνικής εμφάνισης. Ήταν σε χρήση ακόμη και μέχρι τη δεκαετία του 1950. Μέχρι τότε σε κάθε νέα μονοκατοικία το ποδόμακτρο και το ρόπτρο στην είσοδο ήταν απαραίτητα στοιχεία τόσο από λειτουργική όσο και διακοσμητική άποψη.Η λέξη ποδόμακτρο είναι σύνθετη από τις λέξεις πόδι+μάκτρον, όπου μάκτρον είναι οτιδήποτε χρησιμοποιούμε για να σκουπιστούμε. Σήμερα λέγοντας ποδόμακτρο εννοούμε το χαλάκι της εισόδου. Κατ’ αντιστοιχία υπάρχει και το χειρόμακτρο, δηλαδή η πετσέτα που σκουπίζουμε τα χέρια μας.