Ελληνική Λέσχη Φωτογραφίας

Ιερές Μονές Παντοκράτορος & Ξηροποτάμου

Ιερές Μονές Παντοκράτορος & Ξηροποτάμου

Ι. Μ. Παντοκράτορος

Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του Άθω και είναι παραθαλάσσια. Πλησίον της µονής υπήρχε η αρχαία πόλη Θύσσος. Αν και µακραίωνη προφορική παράδοση θέλει ως κτίτορα της µονής τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κοµνηνό, από τις σωζόµενες µαρτυρίες εξάγεται το συµπέρασµα ότι κτίτορες της µονής ήταν οι αδελφοί Αλέξιος (µε το στρατιωτικό αξίωµα του µέγα στρατοπεδάρχη) και Ιωάννης (αξιωµατούχος της αυλής µε τη θέση του µεγάλου πριµηκυρίου).

∆εν είναι γνωστό πότε ξεκίνησαν οι οικοδοµικές εργασίες αλλά το 1358 το µοναστήρι υπήρχε ήδη και εγκαινιάστηκε ενδεχοµένως το 1362 από τον πατριάρχη Κάλλιστο Α΄. Αρχαία µονύδρια που ενσωµατώθηκαν στην Παντοκράτορος είναι του Αγίου Αυξεντίου, ∆ωροθέου, Κυνόποδος, Ραβδούχου, Φακηνού και Φαλακρού. Ο Αλέξιος απεβίωσε περί το 1368, ενώ ο Ιωάννης φαίνεται πως το 1384 είχε αποσυρθεί στη µονή όπου και εκάρη µοναχός. Από τις πολλές δωρεές που προσέφεραν τα αδέρφια αγοράστηκαν και τα περισσότερα µετόχια που η µονή είχε έως και τα µέσα του αιώνα µας. ∆ώρο των αδελφών αποτελεί και η εικόνα του Παντοκράτορος Χριστού, που σήµερα βρίσκεται στο µουσείο του Ερµιτάζ στην Πετρούπολη της Ρωσίας.

Η Παντοκράτορος ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε το 16ο αιώνα µε τα χρήµατα που πρόσφεραν ηγεµόνες των παραδουνάβιων περιοχών. Η µονή, παρά τα ογκώδη χρέη της, κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας δεν χάνει τη ζωτικότητά της. Στη µονή εγκαταβίωσαν σπουδαίες και αγιασµένες προσωπικότητες όπως ο πατριάρχης Κάλλιστος Β΄ ο Ξανθόπουλος, ο Συµεών και ο Θεωνάς, αρχιεπίσκοποι Θεσσαλονίκης. Η µονή χτυπήθηκε από τη λαίλαπα της φωτιάς το 1393, το 1773 και τέλος το 1948, ευτυχώς χωρίς ποτέ να καταστραφεί ολοσχερώς.

Το Καθολικό -αφιερωµένο στη Μεταµόρφωση του Σωτήρος- χτίστηκε την ίδια εποχή µε τη µονή, ωστόσο είναι ευδιάκριτη η δική του αυτόνοµη αρχιτεκτονική πορεία, τόσο από πλευράς αρχιτεκτονικής, όσο και αγιογράφισης. Η αγιογράφιση του ναού ανάγεται στο τρίτο τέταρτο του 14ου αιώνα και επιζωγραφίθηκε το 1854. Το κωδωνοστάσιο είναι κτίσµα του 19ου αιώνα. Στη µονή φυλάσσονται αρκετά λείψανα αγίων όπως του αγίου Ιωαννικίου του εν Ολύµπω της Βιθυνίας, Θεοδώρου του Στρατηλάτου, των αγίων Κοσµά και ∆αµιανού, τεµάχιο Τιµίου Ξύλου, καθώς επίσης και κειµήλια όπως µέρος της ασπίδας του αγίου Μερκουρίου και εικόνες του 14ου αιώνα και µεταγενέστερες. Το τέµπλο του Καθολικού ίσως είναι και το παλαιότερο του Αγίου Όρους. Ως εφέστια εικόνα της µονής τιµάται η Παναγία η Γερόντισσα, που είναι µία από τις θαυµατουργές εικόνες του Αγίου Όρους.

Στη βιβλιοθήκη του µοναστηριού περιλαµβάνονται περίπου 350 χειρόγραφοι κώδικες και περί τα 3,500 έντυπα. Τα έγγραφα της µονής είναι ελληνικά, τουρκικά και ένα βλαχικό του 17ου αιώνα. Στη µονή βρίσκονται 7 παρεκκλήσια και άλλα 7 εξωκκλήσια. Η Παντοκράτορος έχει την επικυριαρχία 5 Κελλιών στην περιοχή των Καρυών, και κατά τους νεώτερους χρόνους απέκτησε πολλά µετόχια σε Ελλάδα, Μ. Ασία και Βλαχία από τα οποία σήµερα δεν κατέχει κανένα. Στα εξαρτήµατα της µονής ανήκουν η σκήτη του Προφήτη Ηλία, 5 Κελλιά και 38 Καλύβες στην περιοχή της Καψάλας. Η µονή κατέχει την έβδοµη θέση µεταξύ των αθωνικών µονών και επανήλθε στο κοινοβιακό σύστηµα το 1992. Σήµερα έχει περί τους δεκαπέντε µοναχούς, που αγωνίζονται για την ανακαίνισή του.

Ι. Μ. Ξηροποτάμου

Η Ιερά Μονή Ξηροποτάµου, κλασικό δείγµα αγιορειτικής αρχιτεκτονικής, γεωγραφικά εντοπίζεται περίπου στο µέσο της χερσονήσου του Άθω σε θέση περίβλεπτη, και σε ύψος 200 µέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας.

Αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα µοναστήρια, αλλά η πρώιµη ιστορία του παραµένει ασαφής όσον αφορά στον ακριβή χρόνο ίδρυσής του και τον κτίτορα του µοναστηριού. Η προφορική παράδοση θέλει ιδρυτή της µονής την αυτοκράτειρα Πουλχερία που έζησε τον 5ο αιώνα, ενώ σύµφωνα µε άλλη πηγή ιδρυτές θεωρούνται οι αυτοκράτορες Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος και ο Ρωµανός Α΄ ο Λεκαπηνός κατά τον 10ο αιώνα. Σε χειρόγραφα και διάφορα έγγραφα υπάρχει µια ασάφεια όσον αφορά στο όνοµα της µονής και την προσωπικότητα του οσίου Παύλου που είναι πιθανότατα ο κύριος κτίτορας της µονής. Πρόκειται µάλλον για κάποιον ασκητή µοναχό ο οποίος έχαιρε µεγάλης εκτίµησης στον Άθω, υπήρξε σύγχρονος του αγίου Αθανασίου και µε βάση την προφορική παράδοση ταυτίζεται µε τον γιο του Μιχαήλ Α΄ του Ραγκαβέ.

Η ευηµερούσα πορεία της µονής ανακόπηκε κατά το 13ο αιώνα, στα χρόνια της Φραγκοκρατίας όταν ενέσκηψαν οικονοµικές δυσκολίες και πειρατικές επιδροµές. ∆εν άργησε ωστόσο να τύχει και πάλι της υποστήριξης των βυζαντινών αυτοκρατόρων, ιδίως µετά την πυρκαγιά του 1280, που µε δωρεές και χρυσόβουλλα επιβεβαίωσαν κυριαρχικά δικαιώµατα της µονής (13ος-14ος αιώνας). ∆ωρεές από τις ηγεµονίες της Βλαχίας και της Ουγγροβλαχίας υπήρξαν πηγή ανανέωσης και µακροηµέρευσης της ζωής του µοναστηριού. Ανάµεσα στους µεγάλους ευεργέτες της µονής αριθµείται και ο σουλτάνος Σελίµ Α΄. Η Ξηροποτάµου, όπως κάθε µοναστήρι, γνώρισε και έντονες στιγµές κάµψης. Οι δύο καταστροφικές πυρκαγιές στις αρχές του 16ου και 17ου αιώνα και το βάρος των χρεών κατά το 18ο αιώνα γονάτισαν τη µονή. Το διάστηµα 1821-1830 η µονή είχε καταληφθεί από τουρκικό στράτευµα ενώ στα νεώτερα χρόνια, το 1950 και 1973 ξαναχτυπήθηκε από πυρκαγιές.

Σήµερα η µονή Ξηροποτάµου κατέχει την όγδοη θέση στην ιεραρχία των κοινοβίων. Σ' αυτήν ανήκει το λιµάνι της ∆άφνης και τα 6 σωζόµενα Ξηροποταµινά Κελλιά. Η µονή έχει 7 παρεκκλήσια και 9 εξωκκλήσια. Το Καθολικό της τιµάται στους αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες και οικοδοµήθηκε το 18ο αιώνα, επάνω σε παλαιότερο. Έξω από το Καθολικό βρίσκεται η φιάλη του αγιασµού φτιαγµένη από ερυθρό µάρµαρο το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα µε δωρεά του λόγιου αδελφού της µονής Καισάριου ∆απόντε. Στη βιβλιοθήκη της µονής υπάρχουν 409 χειρόγραφα και περίπου 6,000 έντυπα βιβλία. Γνωστά κειµήλια της µονής είναι ο δίσκος της Πουλχερίας κατασκευασµένος από στεατίτη λίθο, λείψανα αγίων, χρυσοκέντητα ιερά άµφια και πολύτιµες επισκοπικές ράβδοι. Το πολυτιµότερο όµως κειµήλιο της Ξηροποτάµου είναι τα δύο τεµάχια Τιµίου Ξύλου από τον σταυρό του Χριστού, τα µεγαλύτερα που υπάρχουν στον κόσµο, που φέρουν και την οπή από τα καρφιά της σταυρώσεως. Σήµερα η µονή αριθµεί περί τους εικοσιπέντε αγαθούς και ησύχιους µοναχούς.

Μου αρέσει

Αυτό αρέσει σε 0 μέλη