Βασιλική Αγίου Αχιλλείου στήν Μικρή Πρέσπα

Tα ερείπια της βασιλικής βρίσκονται στη βορειοανατολική πλευρά του ομώνυμου νησιού της λίμνης Μικρή Πρέσπα. Ο ναός ιδρύθηκε από τον τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ το 983 ή 986 μ.Χ., ο οποίος, μετά τη νίκη του κατά των Βυζαντινών και την κατάληψη της Λάρισας, μεταφέρει από εκεί τα λείψανα του Αγίου Αχιλλείου (Επισκόπου Λαρίσης στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου) στην Πρέσπα, που εκείνη την εποχή αποτελούσε τον πυρήνα του βουλγαρικού κράτους. Παρά τις αλλεπάλληλες καταστροφές και λεηλασίες του ναού από διάφορους επιδρομείς, οι κάτοικοι της περιοχής τον ανακατασκευάζουν πολλές φορές και συνεχίζουν να τον χρησιμοποιούν ως το βασικό λατρευτικό κέντρο μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα.

Ο ναός ανήκει στον τύπο της ξυλόστεγης βασιλικής με τρία κλίτη, τα οποία χωρίζονται από δύο πεσσοστοιχίες, που η καθεμιά τους αριθμεί επτά πεσσούς. Ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό στοιχείο αποτελεί το σύνθρονο στην κόγχη του ιερού βήματος, οι βαθμίδες δηλαδή που χρησιμοποιούσαν στις επίσημες τελετές οι ανώτατοι αρχιερείς, πάνω από το οποίο μάλιστα σώζονται και δείγματα από τις παλιότερες τοιχογραφίες του ναού, που απεικονίζουν με κόκκινο χρώμα δεκαοχτώ αψίδες, στις οποίες αναγράφονται οι έδρες των επισκόπων που υπάγονταν στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος. Από τα υπόλοιπα στρώματα τοιχογράφησης της βασιλικής σώζονται ελάχιστα δείγματα, κυρίως μορφές στρατιωτικών Αγίων, της Παναγίας και ενός αγγέλου, τα οποία χρονολογούνται στον 11ο και 12ο αιώνα και σήμερα βρίσκονται εκτεθειμένα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι τάφοι σημαντικών, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα προσώπων, που υπάρχουν στο νότιο κλίτος του ναού. Στη νότια κεραία του διακονικού υπάρχει τάφος , που καλύπτεται από μια ανάγλυφη ασβεστολιθική πλάκα (έργο των αρχών του 11ου αιώνα), στον οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, φυλασσόταν το λείψανο του Αγίου Αχιλλείου. Από τους υπόλοιπους τέσσερις τάφους του νότιου κλίτους ξεχωρίζει αυτός μέσα στον οποίο βρέθηκε ένα μεταξωτό χρυσοΰφαντο κομμάτι υφάσματος, με απεικονίσεις αετών μέσα σε κύκλους διακοσμημένους με φυτικά μοτίβα. Η χρονολόγηση του υφάσματος στον 10ο αιώνα και τα υπόλοιπα ευρήματα οδήγησαν τον καθηγητή Ν. Μουτσόπουλο –ανασκαφέα του χώρου– στη διατύπωση της άποψης ότι ο τάφος ενδεχομένως ανήκε στον τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ:
Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας