Λότζια Ηρακλείου

Η Λότζια που σώζεται σήμερα στο Ηράκλειο, χτίστηκε το 1626-28 από τον Φραγκίσκο Μοροζίνι. Πρόκειται για την τέταρτη και τελευταία Λότζια που χτίστηκε στην περίοδο της ενετοκρατίας, ενώ για τις προηγούμενες τρεις ελάχιστες πληροφορίες σώζονται για να μπορεί κάποιος να αποκτήσει μία ικανοποιητική εικόνα.
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, η πρώτη Λότζια στο Ηράκλειο βρίσκονταν κοντά στη θάλασσα, και υπέφερε από τις θύελλες και τους δυνατούς ανέμους του χειμώνα.
Το 1325 οι ευγενείς του Χάνδακα ζήτησαν από την Βενετία να τους παραχωρηθεί χώρος μακριά από τη θάλασσα για να χτίσουν νέα Λότζια. Ο χώρος δόθηκε και η δεύτερη Λότζια χτίστηκε απέναντι από την σημερινή.
Η τρίτη Λότζια χτίστηκε στο χώρο που βρίσκεται η σημερινή το 1541 και ήταν μικρότερη σε έκταση.
Η τέταρτη και τελευταία Λότζια χτίστηκε το 1626 - 1628.
Τα πολιτικά και κοινωνικά ήθη των Ενετών επέβαλαν την ανέγερση ενός δημόσιου κτιρίου στο Ηράκλειο, όπου θα συνεδρίαζαν οι ευγενείς, οι άρχοντες και οι φεουδάρχες για να πάρουν αποφάσεις σε ζητήματα που αφορούσαν την οικονομική και εμπορική ζωή του τόπου. Παράλληλα λειτουργούσε και ως χώρος συναντήσεως και ψυχαγωγίας τους, με σημερινούς όρους κάτι αντίστοιχο με τη Λέσχη Αξιωματικών.
Η Λότζια αποτελούσε το κέντρο της διοικητικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Από τους εξώστες της ανακοινώνονταν τα διάφορα διατάγματα και από εκεί παρακολουθούσε ο δούκας τις λιτανείες και τις παρελάσεις.
Πρόκειται για ένα ορθογώνιο, διώροφο οικοδόμημα, με ανοιχτή στοά στο ισόγειο, που χαρακτηρίζεται από πολυάριθμα τοξωτά ανοίγματα. Αρχιτεκτονικά συνδυάζει με εξαιρετική μαεστρία δωρικό ρυθμό για το ισόγειο και ιωνικό για τον όροφο, ενώ μορφολογικά φαίνεται ότι μιμείται τη Βασιλική του Palladio στη Vicenza, γεγονός που αποδεικνύει πόσο σημαντική ήταν για τους ενετούς η πόλη του Ηρακλείου.
Ο Μοροζίνι διεύρυνε τη Λότζια με την προσθήκη ενός δεύτερου οικοδομήματος στα ανατολικά, ενώ πίσω από τη Λότζια βρίσκονταν η Armeria για τη φύλαξη των όπλων.
Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη εγκατέστησαν στη Λότζια την οικονομική αρχή του τόπου, καθώς δεν ήταν οικείο προς την νοοτροπία τους το ενετικό σύστημα διακυβέρνησης.
Με την αυτονόμηση της Κρήτης το 1898, το κτίριο της Λότζια ήταν σε κακή κατάσταση και κινδύνευε να καταρρεύσει. Το 1905 παραχωρήθηκε μαζί με την Αρμερία στο Δήμο Ηρακλείου για να οικοδομηθεί Δημαρχείο στο χώρο. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1915 ακολουθώντας τα σχέδια του Βενετού μηχανικού Ongaro, που στάλθηκε από την Ιταλική κυβέρνηση μετά από αίτημα της Κρητικής Κοινοπολιτείας. Η αναστήλωση διακόπηκε το 1940 λόγω του πολέμου, συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια, και σήμερα η Λότζια έχει αποκατασταθεί στην αρχική της μορφή και στεγάζει το Δημαρχείο της πόλης.
Η Λότζια θεωρείται το κομψότερο βενετσιάνικο μνημείο στην Κρήτη, και το 1987 πήρε το πρώτο βραβείο EUROPA NOSTRA, ως το πιο καλά αναπαλαιωμένο και συντηρημένο Ευρωπαϊκό μνημείο της χρονιάς.