Κεραμεικός_13

Ο Δεξίλεως ήταν αρχαίος ευγενής Αθηναίος, γιος του Λυσανίου εκ του Θορικού, είχε γεννηθεί όταν στην Αθήνα ήταν άρχοντας ο Τείσανδρος. Ανήκε στη τάξη των ιππέων, που έπεσε, σε ηλικία μόλις 20 ετών, μαζί με άλλους 4 ιππείς και του φύλαρχου Αντιφάνους το 394 π.Χ. στη Κόρινθο, όταν ήταν άρχοντας Αθηνών ο Ευβουλίδης. Στη μάχη εκείνη είχαν ηττηθεί οι Αθηναίοι από τους Σπαρτιάτες.

Η τέφρα του Δεξίλεω καθώς και των τεσσάρων άλλων ιππέων μεταφέρθηκε στην Αθήνα και εναποτέθηκε στο Δημόσιο Σήμα. Το ανάγλυφο που αποκαλύφθηκε στον Κεραμεικό κατασκευάστηκε αργότερα από τους συγγενείς του Δεξίλεω (ανάγεται στο 390 π.Χ.), όταν κατασκευάστηκε ο οικογενειακός τους περίβολος, όπου και ευρέθη το ανάγλυφο. Το επιτύμβιο αυτό ανάγλυφο αποτελεί ένα από τα θαυμαστότερα ανάγλυφα της αττικής τέχνης, του χώρου, που έχει διασωθεί. Το μνημείο παριστά έφιππο νέο με αναπεταμένο το χιτώνα να εξακοντίζει το δόρυ του σε αντίπαλο που πίπτει στο έδαφος. Στη βάση του μνημείου αναγράφονται σε τέσσερις στίχους: "Δεξίλεως Λυσανίου Θορίκιος - Εγένετο επί Τεισάνδρου άρχοντος - Απέθανεν επ΄ Ευβουλίδου - εν Κορίνθω των Πέντε Ιππέων".
Σημειώνεται ότι δεν βρέθηκαν τα χάλκινα όπλα των δύο πολεμιστών (ακόντιο και ξίφος) καθώς και το χαλινάρι του αλόγου που για όλα αυτά από τις υφιστάμενες υποδοχές θεωρείται πως πρέπει να υπήρχαν στην αρχαιότητα. Επίσης αντίγραφο του ανάγλυφου αυτού έχει τοποθετηθεί στο σημείο ανεύρεσής του στον αρχαιολογικό χώρο.


Το μνημείο του Δεξίλεω καθώς και εκείνα της Ηγησούς και του Ταύρου χαρακτηρίζονται ως τα ωραιότερα μνημεία του Κεραμεικού που φυλάσσονται στο ομώνυμο Μουσείο Κεραμεικού.

Η ομορφιά του ταφικού μνημείου δε διέφυγε της προσοχής και του θαυμασμού των μεταγενεστέρων.

Σημειώνεται άλλωστε ότι πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν πως οι αγιογραφήσεις του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Δημητρίου στους νέότερους χρόνους έχει γίνει εξ αντιγραφής αυτού του μνημείου, όπου πράγματι παρατηρούνται πολλές ομοιότητες.

Εξάλλου γνωστό είναι το ομώνυμο ποίημα που συνέγραψε ο Κωστής Παλαμάς και ξεκινάει με τους ακόλουθους στίχους:

"Κι από το πρώτο μάρμαρο κι από το πρώτο μνήμα

ακούω φωνή που χύνεται κι ακούω φωνή που λέει:

- Εμέ Δεξίλεο με λένε. Εγώ είμαι της Αθήνας

το λατρεμένο το παιδί, ταγένειο παλληκάρι.

Μ’ ανάθρεψαν τα βροντερά τραγούδια του Τυρταίου

και τάραξαν τον ύπνο μου τα όνειρα του Αισχύλου.

Εξω στο δρόμο, στη δουλειά, στου κάμπου τον αέρα

μούθρεψε ο ήλιος το κορμί και τ’άνοιξε σαν άνθος

και στο Γυμνάσιον ο θεός που τα βοηθάει τα νιάτα

μου τό ’πλασεν αρμονικά, σφικτό, χυτό και ωραίο...."

Η περιγραφή προέρχεται από την ελληνική έκδοση της wikipedia