Τσαμπίκα-(Ζ)Σαμβύκη

Ανατολικά της Αρχαγγέλου και σε απόσταση 2 χλμ. περίπου και σε μικρή απόσταση από την παραλία, στην κορυφή βραχώδους υψώματος, κατάφυτου από άγρια κυπαρίσσια, βρίσκεται ο ναός της Παναγιάς της Κυράς, γνωστής και ως ‘’Άνω Τσαμπίκας’’. Το τοπωνύμιο ‘’Τσαμπίκα’’ προέρχεται πιθανώς από την αρχαία ελληνική λέξη ‘’σαμβυκή, η’’, που σημαίνει είδος μουσικού οργάνου, καθώς επίσης και είδος πλοίου. Επειδή το ύψωμα , όπου είναι κτισμένη η Κυρά, μοιάζει με είδος πλοίου, πήρε το βουνό την ονομασία ‘’σαμβύκη’’, από την οποία προήλθε το ΄΄Τσαμπίκα’’. Υπάρχει όμως και άλλη εκδοχή, σχετικά με το τοπωνύμιο ‘’Τσαμπίκα’’, σύμφωνα με την οποία, τούτο προέρχεται από την λέξη ‘’τσάμπα’’, που σημαίνει σπίθα. Σύμφωνα με την υπάρχουσα λαϊκή παράδοση, κάτοικοι της γύρω περιοχής έβλεπαν τα βράδια σπίθα στην κορυφή του υψώματος. Παρακινούμενοι από αυτό το σημείο, ανέβηκαν στην κορυφή του υψώματος, όπου βρήκαν εικόνα της Παναγίας, μπροστά από την οποία άναβε θαυματουργή φλόγα. Στη συνέχεια στη θέση αυτή ο ναός της Παναγιάς. Η λαϊκή λατρεία της Παναγίας στην κορυφή της Κεράς Ψηλής σχετίζεται με την γονιμότητα και τον τοκετό. Πιστεύεται ότι γυναίκες στείρες, οι οποίες επισκέπτονται την Κυρά Ψηλή, ανεβαίνοντας ανυπόδητες και επικαλούμενες τη βοήθεια της Παναγίας, τεκνοποιούν. Στις περιπτώσεις αυτές, τα παιδιά που γεννιούνται, εάν μεν είναι αγόρια παίρνουν το όνομα ‘’Τσαμπίκος’’, ενώ εάν είναι κορίτσια ‘’Τσαμπίκα’’. Για τον παραπάνω λόγο τα δύο αυτά ονόματα είναι ευρύτερα διαδεδομένα στο νησί της Ρόδου και στα παρακείμενα νησιά. Φαίνεται ότι στη θέση αυτή κατά την αρχαιότητα βρισκόταν το Ιερό της θεάς Αρτέμιδος, λατρευομένης ως ‘’Ειληθίας’’, η οποία ήταν η προστάτιδα των τοκετών και η Παναγία η Κυρά συνεχίζει την πανάρχαιη αυτή λατρεία υπό χριστιανικό ένδυμα.