Afghan Girl : Η ιστορία μιας φωτογραφίας και μιας γυναίκας....

[Giorgos Tsoumpas Photography]

Afghan Girl : Η ιστορία μιας φωτογραφίας και μιας γυναίκας....

Αποτελεί
(ίσως) το διασημότερο εξώφυλλο περιοδικού όλων των εποχών. Η φωτογραφία
της έχει γίνει σύμβολο φιλο-μεταναστευτικών και φιλο-προσφυγικών
οργανώσεων σε όλο τον κόσμο. Ο άνθρωπος που τράβηξε την φωτογραφία δεν
ήξερε καν το όνομά της, το οποίο έμεινε άγνωστο επί 15 χρόνια. Εκείνη
δεν ήξερε την ύπαρξη της διάσημης φωτογραφία της και δεν γνώριζε
(φυσικά) και την τεράστια απήχηση της. Όποιος έχει δει την φωτογραφία
αυτή δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχει σχολιάσει το υπέροχο πράσινο
χρώμα των ματιών και να μην έχει μαγνητιστεί, μαγευτεί και
προβληματιστεί από το βλέμμα της μικρής (τότε) Αφγανής προσφυγοπούλας
που κοιτά με θυμό την κάμερα.

Το 1984 ο Αμερικάνος φωτογράφος Steve McCurry μεταμφιεσμένος σε ντόπιο βρέθηκε στο Πακιστάν, στην ελεγχόμενη από
Αφγανούς επαναστάτες περιοχή, καταγράφοντας με την μηχανή του τα
πολεμικά γεγονότα της περιοχής. Στο προσφυγικό «στρατόπεδο» Nasir Bagh
ο McCurry είχε μια από τις ελάχιστες ευκαιρίες να απαθανάτιση στιγμές
από την ζωή των Αφγανών γυναικών προσφύγων. Εκεί σε ένα άτυπο σχολείο
σήκωσε την κάμερά του και τράβηξε την φωτογραφία που θα του χάριζε μια
θέση στην αιωνιότητα. Η νεαρή προσφυγοπούλα (θα πρέπει να) ήταν τότε
περίπου 13 ετών και από το γεμάτο (και) θυμό βλέμμα της εύκολα μπορεί
κανείς να καταλάβει ότι δεν απολάμβανε και πολύ τη φωτογράφισή της. Στη
φωτογραφία δόθηκε ο τίτλος "Afghan Girl" και έγινε το εξώφυλλο στο τεύχος Ιούνιου 1985 του National Geographic.

Το Ιανουάριο του 2002 ο McCurry και μια ομάδα του περιοδικού στέλνονται
στο Αφγανιστάν με σκοπό να βρουν και να αποκαλύψουν την ταυτότητα της
νεαρής. Ο McCurry είχε προσπαθήσει πολλές φορές στην δεκαετία του 90 να
κάνει το ίδιο αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ήταν ίσως μια από τις τελευταίες
ευκαιρίες να μάθει ο κόσμος το όνομα της αφού το Nasir Bagh είχε
αποφασιστεί να κλείσει. Με την φωτογραφία στα χέρια απευθύνθηκαν στους
εναπομείναντες κατοίκους του καταυλισμού. Εκεί
πολλοί ισχυρίστηκαν πως την ήξεραν, άλλοι πως ήταν η γυναίκα τους και
πολλές γυναίκες εμφανίστηκαν υποστηρίζοντας πως είναι το διάσημο «Afghan Girl».
Μέχρι που εμφανίστηκε κάποιος που όπως είπε είχε μεγαλώσει με το
κορίτσι αυτό στον καταυλισμό. Πως το όνομά της ήταν Sharbat Gula και
πως θα τους οδηγούσε σε αυτή. Τους πήρε 3 μέρες να φτάσουν στο χωριό
που ζούσε και όταν εκείνη εμφανίστηκε μπροστά τους ο McCurry ήταν
σίγουρος: ήταν αυτή.

Η ιστορία της 30χρονής περίπου πλέον Gula δεν διαφέρει και πολύ από τις
ιστορίες άλλων προσφύγων σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη και
ειδικά του Αφγανιστάν με τα 23 χρόνια πολέμου και τα 3.5 εκατομμύρια
προσφύγων. Κατά την διάρκεια της συνάντησής της με τον φωτογράφο η Gula
έμεινε σχεδόν ανέκφραστη και αμίλητη (η παράδοση δεν επιτρέπει σε
παντρεμένη γυναίκα να μιλά και να χαμογελά σε ξένους) Απάντησε σε
ελάχιστες ερωτήσεις και τα κενά της ζωής της φωτίστηκαν με την βοήθεια
του αδερφού της Kashar Khan και ενός Πακιστανού δημοσιογράφου του
Rahimullah Yusufzai ο οποίος ανέλαβε τον ρόλο του μεταφραστή. Ήταν
περίπου 6 χρόνών (ακόμη και η ίδια δεν είναι σίγουρη για την ηλικία
της) όταν οι γονείς της σκοτώθηκαν κατά την διάρκεια των Σοβιετικών
βομβαρδισμών.Για να σωθούν ο Kashar Khan και οι τέσσερις αδερφές του
πέρασαν με την βοήθεια της γιαγιά τους από
τα χιονισμένα βουνά στο Πακιστάν Κάθε φορά που ακουγόταν αεροπλάνο
κρυβόταν μέσα σε σπηλιές και οι ήχοι αυτοί παρέα με τον τρόμο που
προκαλούσαν έχουν χαραχθεί βαθιά μέσα στην Gula όπως και σε κάθε παιδί
που ζει παρόμοιες καταστάσεις. Κάπως έτσι έφτασαν στο Nasir Bagh όπου
τραβήχτηκε η φωτογραφία. Η Gula παντρεύτηκε στα 16 της και έχει 3
παιδιά. Δύο κορίτσια, την Robina και την Zahida, και ένα αγόρι τον
Alia. Ξέρει να γράφει το όνομά της αλλά όχι και να διαβάζει. Η ίδια
είπε πως «αγαπούσα το σχολείο και ήθελα να το τελειώσω. Όμως
αναγκάστηκα να το εγκαταλείψω. Είναι ίσως πολύ αργά και για την μεγάλη
μου κόρη, αλλά ελπίζω τα δυο μικρά να έχουν την ευκαιρία το
τελειώσουν». Ζει το περισσότερο καιρό (εξαιτίας του άσθματός της) στο
βουνό μακριά από τον άντρα της, σε ένα χωριό χωρίς σχολείο, ιατρείο και
ως παραδοσιακή Αφγανή φορά την πολύχρωμη μπούρκα της για την οποία λέει
πως : «είναι ένα όμορφο ρούχο να φοράς και όχι κατάρα». Η
ίδια θυμάται έντονα την στιγμή της φωτογράφιση της από τον McCurry
καθώς ήταν η πρώτη και η τελευταία (μέχρι την νέά του συνάντηση το
2002) φωτογραφία της. Δεν είχε δει ποτέ της την διάσημη φωτογραφία της
και κατ‘επέκταση τον εαυτό της ως κοριτσάκι.


Φωτογραφίες της σύγχρονης καθημερινότητας της χρησιμοποιήθηκαν στο τεύχος του
Απριλίου 2002 του National Geographic με κύριο θέμα την ιστορία της.
Έγινε το θέμα ενός ντοκιμαντέρ με τίτλο Search for the Afghan Girl, και προς τιμή της το National eographic δημιούργησε το ίδρυμα Afghan Girls Fund που έχει ως σκοπό την εκπαίδευση Αφγανών κοριτσιών.

Η επίσημη ιστοσελίδα τού φημισμένου αμερικανού φωτογράφου Steve McCurry είναι η ακόλουθη:
http://www.stevemccurry.com/main.php

[Παναγιώτα]

Πάρα πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά για την πολυσυζητημένη φωτογραφία. Το ευχάριστο είναι ότι η προσπάθεια εντοπισμού της Αφγανής πρωταγωνίστριας δεν ήταν απλά μια προσπάθεια να εντοπιστεί το κορίτσι της φωτογραφίας, αλλά ο απώτερος σκοπός του National Geografic ήταν να γίνει το ίδρυμα εκπαίδευσης Αφγανών κοριτσιών. Πολύ θα ήθελα να γνώριζα πόσο αυτές οι προσπάθειες επηρεάζουν και αλλάζουν το καθεστώς και τις αρχές ενός λαού ή απλά ικανοποιούν το αίσθημα των προηγμένων λαών να "κοιμούνται" ήσυχα, νιώθοντας ότι έχουν επιτελέσει ότι η συνείδησή τους επιβάλλει. Ας ευχόμαστε αυτές οι κινήσεις να πολλαπλασιαζονται με την μορφή "επιδημίας". Σ΄ευχαριστούμε πολύ, για την αναφορά.